Xét về phương diện hành chính, tính đến năm 2015, xã Xuân Thọ huyện Triệu Sơn mới có một chặng đường hình thành và phát triển tròn 60 năm, nhưng về mặt lịch sử thì vùng đất này đã tồn tại từ lâu như một đơn vị địa lý tự nhiên, mà ở đó con người đã có mặt từ rất sớm để khai sơn phá thạch, từng bước tiến liên con đường cải tạo thiên nhiên tạo dựng cuộc sống và chống lại kẻ thù xâm lược bảo vệ quê hương. Chính vì vậy mà vùng đất này cũng được xem là một địa bàn có lịch sử phát triển lâu đời, ở đây có dấu tích của nền văn hóa Đông Sơn rực rỡ; có những phong trào đấu tranh mạnh mẽ chống lại ách đô hộ của phương Bắc thời ngàn năm Bắc thuộc; nơi hun đúc và sinh trưởng nhiều người con ưu tú của đất nước dưới thời phong kiến, là nơi ngưng tụ nhiều giá trị văn hóa độc đáo... tất cả điều đó đã tạo nên một nét đặc thù của xứ sở để góp thêm đặc sắc vào sự phong phú đa dạng của truyền thống lịch sử, truyền thống văn hóa của nước ta.

Đặc biệt là từ khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời, nhất là từ sau cách mạng tháng Tám 1945 đến nay, bằng lao động sáng tạo và tình thần cách mạng kiên cường, con người Xuân Thọ lại phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương để lập nên nhiều kỳ tích mới trong chiến đấu, xây dựng, đưa Xuân Thọ trở thành xã điển hình trong mô hình xây dựng nông thôn mới. Dưới đây là cái nhìn tổng quát của vùng đất Xuân Thọ được chia làm các thời kỳ:

- Xuân Thọ trong thời đại các Vua Hùng và Văn hóa Đông Sơn.

- Xuân Thọ trong thời kỳ chống Bắc thuộc (Từ năm 179 trước Công nguyên đến đầu thế kỷ X sau công nguyên).

- Xuân Thọ thời Ngô - Đinh - Lê.

- Xuân Thọ thời Lý - Trần - Hồ.

- Xuân Thọ thời Hậu Lê.

- Xuân Thọ thời Mạc (1527-1592) và Lê - Trịnh (1533-1786).

- Xuân Thọ thời Nguyễn (1802-1858).

- Xuân Thọ trong phong trào cần vương chống Pháp cuối thế kỷ XIX (1858-1886).

- Xuân Thọ trong phong Trào cách mạng đầu thế kỷ XX .

- Xuân Thọ trong quá trình vận động giải phóng dân tốc và đấu tranh giành chính quyền (1930-1945).

- Xuân Thọ xây dựng hậu phương vững mạnh, kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954).

- Thành lập xã Xuân Thọ xây dựng chủ nghĩa xã hội trong điều kiện Miền Bắc hòa bình (1954-1965).

- Xuân Thọ trong thời kỳ vừa sản xuất vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam (1965-1975).

- Xuân Thọ cùng cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội, đổi mới và hội nhập (1975- nay)